Il-Miklem.com
Vokabularju Tematiku, Enċiklopedija tal-Kliem, Tagħrif Kulturali.Għajnuna ta’ kif tista’ tuża dan il-miklem: Fuq ix-xellug ta’ din il-paġna issibu żewġ funzjonijiet importanti: Id-dizzjunarju Tematiku li huwa l-iskop ewlieni tas-sit u l-possibilta’ li tfittex il-kliem fih. Fuq il-lemin issibu lista twila ta’ temi li meta tagħfas fuqhom titla lista jew ta’ kliem relatat jew ta’ espressjonijiet Maltin li jikkontenu l-kelma li tkun għafast. Fuq ix-xellug issibu wkoll kategorija jisimha Malti Safi bi Xbihat – f’din il-kategorija ssibu diversi xbihat maħluqin minn dan is-sit li fuqhom hemm spjegat b’mod viżwali u tematiku kliem u espressjonijiet Maltin.
Ħġejjeġ Ta’ San Ġwann li Niftakar
Sa qabel it-tieni gwerra dinija (1939-1945), f’kull belt u raħal ta’ dawn il-gżejjer kienu jsiru l-ħġejjeġ ta’ San Ġwann. Donnhom li ż-żagħżagħ, u magħhom ukoll il-kbar, kienu akkaniti għall-aħħar u bil-pika bejniethom biex, għal dik is-sena, jkollhom ħuġġieġa akbar...
It-Trobbija Tan-Naħal (III)
IL-KAXXA TAN-NAĦAL Dari n-naħal kien jitrabba fil-qolol. Il-qolla tan-naħal hi bħal ċilindru tal-fuħħar, bla qiegħ, li jidjieq fin-naħa ta’ fuq biex iħalli biss ftuħ żgħir li minnu n-naħal ikun jista’ jidħol u joħroġ. Il-qiegħ kien jingħalaq b’ġebla jew xi ħaġa oħra...
It-Trobbija Tan-Naħal (II)
Dan l-artiklu huwa t-tieni minn sensiela dwar in-naħal u jifforma parti minn sensiela ta’ kitba ta’ Ġużi Gatt li dehru oriġinarjament fil-ktieb tiegħu: “Qiegħda fuq il-Ponta ta’ Lsieni”. X’JIEĦDU N-NAĦAL MIN-NATURA? In-naħla tħuf u tirgħa fir-raba’ u fix-xagħri biex...
It-Trobbija Tan-Naħal (I)
In-NAĦLA (bee) mhux biss tagħtina l-GĦASEL (honey) u x-XAMA’ TAN-NAĦAL (beeswax), imma wkoll tgħin lill-bidwi fit-TIDKIR (pollination) tal-uċuħ tar-raba’ u tas-siġar. Ħafna fjuri jiddependu fuq xi speċi jew oħra ta’ naħal biex l-GĦABRA TAD-DAKRA (pollen) li jkun hemm...
Xogħol Il-Bidwi: F’JANNAR tal-1849
Kitba ta' Ġużi Gatt, miktuba apposta għall-Miklem. Fl-1849 u 1850, għal sentejn fuq xulxin, is-Societa Economico Agraria ta’ Malta ħarġet “Kalendarju għall-Bidwi” li kien miktub paġna bit-Taljan u paġna bil-Malti. Billi s-Soċjeta Agrarja ta’ Malta twaqqfet fl-1844,...
Ġisimna
Dan l-artiklu deher oriġinarjament fil-ktieb "Qiegħda fil-Ponta ta' Lsieni" ta' Ġużi Gatt. ĠISIMNA IR-RAS (head) 1) Il-Qurriegħa (crown of the head, vortex) 2) L-Iskutella tar-ras (back of the head) 3) Ix-Xagħar (hair) IL-WIĊĊ (face) 4) Il-Ġbin (forehead) 5) In-Nas...
Il-Milied
Tista’ tgħid li l-Insara kollha jinħassu l-aktar miġbuda lejn Ġesu, Il-Feddej, minn dak li tgħallimna l-Knisja Mqaddsa fuq it-twelid tiegħu, fil-faqar u f’rokna ta’ għar imwarrab ta’ Betlehem. In-nies aktar lemħet il-qdusija ta’ Ġesu, mita ried jidher fqir fi twelidu,...
Il-Milied fil-Qawl u l-Folklor
Bosta mill-qwiel huma marbutin ma’ xi festa tal-knisja jew tal-pajjiż. Għaliex il-festi kienu jfakkru d-data tal-kalendarju u ngħataw bħala ismijiet lix-xhur mill-bidwi, min-nassab, mis-sajjied u x’naf jien. U l-Milied ġmielu bħal ħafna festi oħra ħalla ismu f’bosta...
L-Insiġ (III)
ID-DAQQAQ TAL-QOTON Il-qoton il-maħluġ, jiġifieri l-qoton li tnaddaf miż-żerriegħa billi ngħadda minn dik il-magna żgħira ta’ l-injam li tissejjaħ “ħallieġa”, jittieħed għand id-daqqaq biex idoqqu u jagħmlu tajjar. Is-suf tan-nagħaġ trid tinfxu, jiġifieri trid tfettħu...
L-Insiġ (II)
L-IMĦALLA Mela s’issa għandna: jew magħżel mimli ħajt tas-suf tan-nagħaġ, jew dussies b’kobba ħajt tat-tajjar imkebba fuqu. X’ikun imiss? Ikun imiss li l-kobba ssir MILWA jew MERILLA (skein). Biex nagħmlu dan għandna bżonn biċċa għodda sempliċissima. Qasba dritta, u...
Għodda tradizzjonali wżati fil-bini tad-dgħajjes
Ġbart id-disinji kollha li jinsabu fl-artiklu Għodda Meħtieġa fil-Bini tad-Dgħajjes fi xbieha waħda sabiex din isservi ta' referenza. Biex taraw jew tniżżlu l-ixbieha b'reżoluzzjoni għolja agħfsu fuqha hawn taħt:
Man-Nannu f’Wied Bufula
In-nannu Pepp, Alla jaħfirlu, kien jeħodna Wied Bufula. Kellu nitfa ta’ razzett ħelu f’fomm dan il-wied, li jinsab qrib Għajn Rasul, f’San Pawl il-Baħar. Kien jaħseb minn lejlet it-tluq, jitma’ ‘l-ħmar ftit aħjar mis-soltu; ħadan ħarrub, siegħ xgħir, u barmil ilma ta’...
L-Insiġ (I)
L-INSIĠ (weaving) hu s-sengħa ta’ kif tipproduċi d-DRAPP (fabric). Id-drapp hu magħmul minn ħafna ħjut weqfin, li jkunu MSALLBIN (interlaced) ma’ ħafna ħjut mimdudin. Il-ħjut il-weqfin jissejħu l-MEDD (warp) u l-ħjut il-mimdudin jissejħu it-TAGĦMA (weft). Dab...
Għand tal-Laħam
Qed inniżżlu xi tagħrif dwar it-tqattigħ tal-laħam li jsir fil-biċċerija u fil-ħwienet tal-laħam f’Malta u Għawdex, u fuq l-ismijiet ta’ dawn il-qatgħat tal-laħam bil-Malti. Għal dan it-tagħrif jien obbligat ħafna lejn Anthony Camilleri, minn Birżebbuġa,...
Il-Ġobon Tan-Nar
Fost il-ħrejjef miġbura minn Patri Manwel Magri u li dehru għall-ewwel darba fis-sensiela Mogħdija taż-Żmien, insibu waħda magħrufa bħala “l-Ħrafa tax-Xhur”. Din tgħid li darba kien hemm raġel, tallab fqir, li ħareġ għodwa waħda jimxi għal għonq it-triq, sab bieb kbir...
Il-Fuħħar (III)
Dan l-artiklu huwa t-tielet parti minn tlieta, u jifforma parti minn sensiela ta’ kitba ta’ Ġużi Gatt li dehru oriġinarjament fil-ktieb tiegħu: “Qiegħda fil-Ponta ta’ Lsieni”. Issa se nagħtu lista tal-ismijiet tal-aktar oġġetti importanti fost l-affarijiet kollha li...
Il-Fuħħar (II)
Dan l-artiklu huwa t-tieni parti minn tlieta, u jifforma parti minn sensiela ta’ kitba ta’ Ġużi Gatt li dehru oriġinarjament fil-ktieb tiegħu: “Qiegħda fil-Ponta ta’ Lsieni”. IL-FORN Meta x-xogħol ikun lest u ilu jinxef għal xi xahar jew iżjed; u fuq kollox, ikollok...
Il-Fuħħar (I)
Il-bniedem tgħallem is-SENGĦA TAL-FUĦĦAR (pottery) qabel tgħallem jikteb; jiġifieri s-sengħa tal-fuħħar hi parti mill-Preistorja. il-FUĦĦAR (earthenware) hu magħmul mit-TAFAL (clay) li l-bniedem kien isib bejn is-saffi tal-blat fl-għoljiet u l-widien. Xi darba, eluf...
It-Tjur – Qabil Ir-Rix
It-TIĠIEĠA (chicken) hi l-iktar importanti fost it-tjur kollha li jrabbi l-bniedem għall-laħam, għall-bajd u għar-rix, u jkun aħjar jekk nibdew biha. Minn kienu l-ewwel nies li bdew irabbu t-tiġieġ għall-qatla? Alla biss jaf! Imma kulħadd jaqbel li n-nisel tat-tiġieġa...
Il-Fniek
Il-fenek hu annimal li fl-istat naturali tiegħu kien jinstab biss fin-naħat t’isfel ta’ l-Ewropa u fl-Akrika ta’ Fuq. Il-fniek ġejjin mir-razza tal-firien, imma minflok għandhom żewġ SINNIET (incisors) fuq quddiem, bħal m’għandu l-far, il-fniek għandhom erbgħa....